Kentsel Dönüşüm Dünyası

Bina Güçlendirme Nedir ve Nasıl Yapılır?

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde (TBDY) ise “Binanın kolon, kiriş, perde, birleşim bölgesi gibi deprem yüklerini karşılayan elemanlarında dayanım ve şekil değiştirme kapasitelerinin artırılmasına yönelik olarak uygulanan işlemler, eleman güçlendirmesi olarak tanımlanır.” ifadesi yer almaktadır.

Güçlendirme hasar almış yapılara uygulanabildiği gibi henüz hasar almamış yapılara da uygulanabilir. Güçlendirmenin öncelikli amacı söz konusu yapının belirlenmiş bir sismik emniyet seviyesine taşınmasıdır. Bu nedenle hazırlanacak olan güçlendirme projeleri güncel deprem yönetmeliği esas alınarak yapılmalıdır.

Bina güçlendirme yapılmadan önce bina yapısal olarak analiz edilerek hangi yöntemin doğru olduğuna karar verilmelidir. Binayı güçlendirmek mi yoksa kentsel dönüşüm kapsamında yıkıp yeniden inşa etmek mi sorusunun yanıtı binanın teknik analizinden sonra ortaya çıkar.
 

Bina Güçlendirme Nasıl Yapılır?

• Binanın mevcut projesi ile binanın rölevesi arasında herhangi bir fark olup olmadığı kontrol edilir.
• Binanın taşıyıcı elemanlarında proje ile herhangi bir farklılık olup olmadığı tespit edilir.
• Binanın ve zeminin analizlerine göre binanın performans haritası çıkartılır.
• Bu doğrultuda bina güçlendirme çalışmasına ilişkin genel bir rapor hazırlanır ve bina güçlendirme analizi tamamlanmış olur.
• Bina güçlendirme analizi sonrasında binaya en uygun güçlendirme modeli ve bunun yaklaşık maliyeti ortaya çıkmış olur.
  
   

Her Bina Güçlendirilir Mi?

Bu sorunun cevabı teknik olarak evet. Fakat maliyet yaklaşımı devreye girmektedir. Güçlendirme maliyeti yeniden yapım maliyetine yaklaşırsa binanın yıkılarak yeniden yapılması teknik olarak daha uygun olur. Yapının güncel imar durumundaki ciddi azalışlarda (kat azalışı, oturma alanının küçülmesi) güçlendirme maliyeti fazla çıkar ise de güçlendirme yaptırmak kat maliklerine daha fazla değer sağlayacaktır.
 

Bina Güçlendirme Yöntemleri Nedir?

Bina güçlendirme ile ilgili çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler bina çeşitlerine göre farklılıklar gösterebilir. Çalışmalara başlamadan önce güçlendirme yapılacak binanın analizleri çıkarılıp, çeşitli incelemeler doğrultusunda en uygun yöntem izlenmelidir. Bina güçlendirme yöntemlerinden bazıları şunlardır;

• Mevcut Yapı Elemanlarının Kapasitesinin artırılması (Mantolama)
• Takviye Perdesi Eklenmesi
• Radye Temel Eklenmesi
• Çelik Takviye Elemanları Kullanımı
• Korozyon Tamiri
• Ankraj Çekme Testleri
• Yığma Yapı Takviye
• Karbon Fiber Uygulaması
• Kupon Testi
• Çekme Testi
• Betonarme Eleman (Kolon, Perde, Kiriş, Çapraz, Diyafram vb.) veya bunlardan oluşan çerçeveler ekleme
• Kolon Güçlendirme
• Radye Temel Uygulaması

Binanın Depreme Dayanıklı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığı nasıl anlaşılır sorusunun cevabı binanın yapısal riskinin ölçülmesiyle yanıtlanır. Bir binanın deprem açısından güvenli olup olmadığı şu maddelere bakılarak söylenebilir;

• Bina projesiz yapılmış ise (düşey yatay yükler malzeme zemin taşıyıcı sistem her şey belirsiz)
• Binaya projede öngörülmeyen eklemeler yapılmış ise (kat eklenmesi yüklerin projede öngörülen yüklerin üzerine çıkarılması)
• Binada projede öngörülmeyen eksiltmeler yapılmış ise (bazı gereksiz(!) kolonlar yıkılmışsa, kiriş ve perdelerde delikler açılmış donatılar kesilmiş ise)
• Zeminin özellikleri proje safhasında doğru olarak göz önüne alınmamış ise (Adapazarı, dolgu zemin üzerine inşa edilen konutlar)
• Malzeme özellikleri ve miktarı projeye uygun değil ise (az çimento, kalitesiz çimento, az boyuna ve enine donatı, uygun olmayan donatı detayları, donatı türü hazır beton kalitesiz kum ve çakıl)
• Yapı planda (yapay düzlemde) düzensiz ise (ilave burulma etkileri oluşur)
• Yapı düşey düzlemde düzensiz ise,
• Donatı detayları uygun değil ise,
• Hasar yeri ve türü kontrol edilemiyor ise (kolon kiriş mekanizmaları kesme eğilme hasarı)
• Bina zamana bağlı hasar görmüş ise (“İstanbul da en yaygın” Korozyon)
• Kısa kolonlar var ise,
• Bina daha önce deprem hasarı görmüş ise (bazı taşıyıcı elemanların kapasiteleri azalmış yada yitirilmiş olabilir)

Bu maddelere ek olarak yapılaşma sırasında bilinen fay hatlarına yakınlaştıkça risk de artar. Olası depremin büyüklüğü veya şiddeti yüksek risk taşıyan bölgelerde yapılaşma ile doğru orantılı olarak binanın dayanımını etkileyebilir.